کوه دماوند  مسیر تخت فریدون

ساخت جان پناه تخت فریدون    توسط دانشجویان کوهنورد دانشکده فنی  دانشگاه تهران

تخت فریدون

مسیر شمالشرقی دماوند در واقع طولانیترین مسیر قله بوده و به سبب عبور از یخچالهای نزدیک قله و ارتفاع بالای جانپناه آن (4400 متر) و همچنین طولانی بودن مسیر دستیابی به جانپناه تخت فریدون ، جزو مسیرهای مشکل این قله محسوب شده و پا نهادن در این مسیر ، برنامه ریزی و جسارت خاص خودش را می طلبد.

صعود این مسیر از گزانه آغاز شده و پس از عبور از سنگهای منار و زین اسبی به پناهگاه و سپس قله ختم می شود . در تابستان و فصول گرم این مسیر سه یا چهار روزه طی می شود و گاهی نیز صعود از مسیر شمال شرقی و فرود از جبهه جنوبی صورت می گیرد . برخی نیز از جبهه شمال دماوند شروع کرده و مسیر خود را قبل از پناهگاه تخت فریدون به شمال شرقی تغییر می دهند . وجود پناهگاه تخت فریدون به خصوص برای صعودهای زمستانی بسیار حیاتی است . و یکی از پناهگاههایی که در محلی که مورد نیاز کوه نوردان است ساخته شده است .

پروژه ساخت پناهگاه تخت فریدون» در 4400 متری دماوند

در آذرماه سال 1353 هادي مستوفی به همراه دو کوه‌نورد دیگر که هر سه در زمره کوه‌نوردان باتجربه و کارآزموده دانشکده فنی بودند، در جریان برنامۀ تدارکاتی و شناسایی و مشخص کردن مسیر، از راه یال شمال شرقی، تخت فریدون و از کنار یخچال دبی سل» اقدام به صعود به قله دماوند کردند. پس از صعود به قله، در بازگشت هوا طوفانی شده و زنده‌یاد هادي مستوفی دچار لغزش و سقوط چند صد متري در شیب تند و یخ‌زده یخچال دبی سل» شد و پیکر بی‌جان او در میانه‌هاي یخچال و در ارتفاع حدود 5000 متري متوقف گردید. در خرداد سال 1355 نیز سیروس رضوان قهفرخی دانشجوي ورودي 1354 دریکی از برنامه‌هاي سنگ‌نوردي دانشکده فنی از دیواره بند یخچال سقوط کرد و کشته شد.

براي زنده‌داشت یاد و خاطره این دو جان‌باخته‌ی کوه و نیز تسهیل صعودهاي زمستانی قله دماوند، مسئولان وقت اتاق کوه‌نوردی دانشکده فنی تصمیم به ساخت پناهگاه، در همان مسیر صعود هادي مستوفی» گرفتند. پناهگاه تخت فریدون در سال 1355توست کوهنوردان و اهالی روستای گزانه ساخته شده است.

نقل از

بایگانی‌های جانپناه تخت فریدون | عاشقان طبیعت ایران      

ساخت جان پناه  تخت فریدون دماوند درسال 1355 کاری بزرگ توسط کوهنوردان دانشکده فنی تهران با همت وهزینه خودشان  وبدون اطلاع مسئولین  وقت صورت گرفت  دران زمان برای رسیدن به تخت فریدون از روستای گزنک باید حدود12 ساعت طی مسیر میشد وشرائط سخت اب وهوائی وسرما ومشکل تهیه آب  وحمل ونق مصالح که کاری سخت وطاقت فرسا بود ودانشجویانی بی غل وغش که حتی نخواستند نامشان مطرح شود این کار بزرگ را به ثمر رسانیدند ویادگاری بزرگ از خود بجای گذاشتند

                                                             نعمت اخضری 31 شهریور1398

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 دماوند در اساطیر ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. شهرت آن بیش از هر چیز در این است که فریدون از شخصیت‌های اساطیری ایراناست ، او پادشاه پیشدادی بود که بر پایه شاهنامه فردوسی پسر آبتین و از تبار جمشید بود و با یاری کاوه آهنگر بر ضحاک ستمگر چیره شد و او ضحاک را در آنجا در غاری به بند کشیده‌است و ضحاک آنجا زندانی‌است تا آخرامان که بند بگسلد و کشتن خلق آغاز کند و سرانجام به دست گرشاسپ کشته شود. هنوز هم بعضی از ساکنین نزدیک این کوه باور دارند که ضحاک در دماوند زندانی است و اعتقاد دارند که بعضی صداهایی که از کوه شنیده می‌شود، ناله‌های هموست.در تاریخ بلعمی محل زیست کیومرث کوه دماوند دانسته شده‌است و گور فرزند وی هم آنجا دانسته شده‌است. با این تفصیل که چون فرزندش کشته شد خداوند چاهی بر سر کوه برآورد و کیومرث فرزند را در چاه فروهشت. بلعمی سپس از مغان نقل کند که کیومرث بر سر کوه آتش افروخت و آتش به چاه اندر افتاد و از آن روز تا امروز (روزگار بلعمی) ده پانزده بار پرزند و به هوا برشود و از مغان نقل می‌کند که این آتش دیو را از فرزند او دور دارد. به گفتهٔ تاریخ بلعمی جمشید به طبرستان به دماوند بود که سپاه ضحاک به وی رسید.بنا به روایتی نبرد لشکر فریدون به سپاهسالاری کاوه با ضحاک در حوالی دماوند بود.

دماوند بار دیگر در گاه پادشاهی منوچهر مطرح می‌شود؛ آرش کمانگیر از فراز آن تیری انداخت تا مرز میان ایران و توران را تعیین کند.

در زمان پادشاهی منوچهر پیشدادی درجنگی با توران، افراسیاب سپاهیان ایران را در مازندران محاصره می‌کند. سرانجام منوچهر پیشنهاد سازش می‌دهد و تورانیان پیشنهاد آشتی را می‌پذیرند و برای پذیرش این پیشنهاد سازش و کوچک‌انگاری ایرانیان پیشنهاد می‌کنند که یکی از پهلوانان ایرانی بر فراز البرز تیری بیندازد و جای فروافتادن آن تیر، مرزایران و توران شناخته شود.

در ایران کسی دلیری این کار را به خود نمی‌دهد. آرش که پیک لشکر ایران بود پیامی را به لشکر توران می‌برد. پادشاه توران برای کوچک شماردن بیشتر ایرانیان خود آرش را برمی‌گزیند و آرش ناگزیر به پذیرش این کار می‌شود. از آن سو در لشکر ایران همه بر آرش خرده می‌گیرند که چرا این پیشنهاد را پذیرفتی و اینکه این کار مایه ننگ ایران خواهد شد.

آن گاه آرش بر فراز دماوند می‌رود و تیر را در چله کمان گذاشته و پرتاب می‌کند. آرش که همه هستی و توانش را برای پرتاب تیر گذاشته بود، پس از این تیراندازی از خستگی جان می‌دهد؛ پیکرش پاره‌پاره شده و در خاک ایران پخش می‌شود و روانش در تیر دمیده می‌شود. تیر از بامداد تا هنگام غروب خورشید پرواز کرده و در کنار رودجیحون یا آمودریا بر درخت گردویی فرود می‌آید، که آنجا مرز میان ایران و توران خوانده می‌شود. بر پایه برخی واگویه‌ها اسفندارمد تیر و کمانی که به آرش داده بودند و گفته بودند که این تیر بسیار دور خواهد رفت اما هر کس که تیری با آن بیندازد، جان خواهد داد. با این همه آرش آماده از خودگذشتگی بود و آن تیر و کمان را گرفت.

بسیاری آرش را از نمونه‌های بی‌همتا در اسطوره های جهان دانسته‌اند  وی در ایران، نماد جان‌فشانی در راه میهن است.

تندیس آرش کمانگیر در مجموعه کاخ‌موزه سعدآباد تهران

بعدها با پا گرفتن اساطیر سامی در ایران برخی شخصیت‌های این اساطیر هم با دماوند ارتباطاتی یافتند. از جمله عوام معتقدند که سلیمان‌بن داوود، یکی از دیوان را که صخر المارد» (سنگ سرکش) نام داشت در آن‌جا زندانی نمود. گویند، بر قلهٔ دماوند، زمین هموار است و از چاهی که بر فراز آن قرار دارد، روشنی بیرون آید.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

صعود به کوه دماوند از طریق بسیاری از یال های آن امکان پذیر است. متداول ترین مسیرهای صعود و پناهگاه های آن عبارتند از:

 مسیر جنوبی

این مسیر از ساده ترین و قدیمی ترین مسیرهای دست یابی به قلۀ کوه دماوند است. دسترسی به مسیر جنوبی صعود، از طریق پلور و رینه امکان پذیر است. در نیمه های جادۀ آسفالتی متصل کنندۀ این دو نقطه به یکدیگر، مسیری خاکی و ناهموار به سمت شمال وجود دارد که با تابلویی کوچک مشخص شده است. این مسیر به گوسفندسرا و مسجد صاحب امان واقع در ارتفاع 3000 متری منتهی شده که مبدا صعود به قلۀ دماوند از مسیر جنوبی است. پس از آن، مسیر به سمت بارگاه سوم در ارتفاع 4150 متری ادامه می یابد. برای حمل بار در این فاصله می توان از چهارپایان استفاده کرد. پس از بارگاه سوم و ادامۀ مسیر از سمت چپ آبشار یخی، به تپه گوگردی می رسیم که حاصل آخرین فعالیت های آتشفشان دماوند است. گاز گوگرد از حفره های متعدد سنگ های گوگردی پراکنده در این ناحیه متصاعد شده و سبب سوزش چشم و گلو می شود. ادامۀ مسیر در یک شیب نسبتا تند به قله ختم می شود.

میانگین زمان لازم برای طی کردن فاصلۀ بارگاه اول تا بارگاه سوم 4 ساعت و از بارگاه سوم تا قله 6 ساعت می باشد.

قرارگاه رینه

این بنا که به مکان چای خوری موسوم بود، بعد از شهریور سال 1320 به صورت متروکه باقی مانده بود و سپس به فدراسیون کوهنوردی واگذار شد. این مکان به همت فدراسیون کوهنوردی کشور در سال 1348 به عنوان پناهگاه بازسازی شد. ساختمان اصلی آن در سال 1366 ساخته شده که مکانی است برای مستقر شدن صعود کنندگان از جبهۀ جنوبی. روانشادان علی و فرامرز فرامرزپور سال ها به عنوان مسئول این قرارگاه در راهنمایی کوهنوردان سراسر کشور به قلۀ دماوند سهم بسزایی ایفا نمودند.د ی

این پناهگاه و استراحتگاه در جنوب خیابان اصلی شهر، در ارتفاع 2080 متری قرار دارد. این مکان نخستین نقطۀ صعود از جنوب یا جنوب شرقی کوه است و گنجایش 30 نفر را دارد.پ ن

مسجد و گوسفندسرا

دومین مکان برای صعود به کوه دماوند از جبهۀ جنوب، ساختمان مسجد صاحب امان است. این مکان در ارتفاع 3050 متری قرار دارد و در نزدیکی گوسفندسرایی واقع شده. این مکان گنجایش 50 نفر را دارد و دارای نمازخانه، سرویس و محل استراحت کوهنوردان می باشد. فشار هوا 610 میلی متر جیوه است. این مسجد در سال 1371 ساخته شده است.

مسجد صاحب امان

بارگاه سوم

سومین پناهگاه در یال جنوبی دماوند، بارگاه سوم با ارتفاع 4150 متر است. بنای فی این پناهگاه در سال 1345 در ارتفاع 4150 متری ساخته شد که در زمان خود پناهگاهی مجهز به شمار می آمد. این پناهگاه به علت سقوط بهمن بزرگی در زمستان سال 1351 از بین رفت و دوباره یک سال پس از آن، یک بنای سنگی جایگزین آن شد.  گنجایش آن حداکثر برای 30 نفر است و در پیرامون آن مکان هایی برای چادر زدن وجود دارد. فشار هوا در بارگاه سوم 540 میلی متر جیوه است.

بارگاه سوم

مجتمع کوهنوردی دماوند

این پناهگاه 50 متر بالاتر از پناهگاه بارگاه سوم قرار دارد. کار ساخت این مجتمع از سال 1385 شروع شد و در 8 شهریور 1387 گشایش یافت. مساحت آن 460 مترمربع است و 200 نفر ظرفیت دارد. این بنا در ارتفاع 4200 متر ساخته شده است. امکانات آن  عبارت است از:

اتاق های کمک های اولیه، انبار کوله، انبار عمومی، غذاخوری، آشپزخانه، ظرفشویی کوهنوردان، اتاق مدیریت، اتاق خواب عمومی، اتاق خواب اختصاصی و سرویس بهداشتی عمومی.

پناهگاه سوم        

مجتمع کوهنوردی دماوند

مسیر شمالی

برای صعود از این مسیر، پس از ادامۀ مسیر در جادۀ هراز به سمت شمال کشور و پس از عبور از گزنک و پشت سر گذاشتن تقریبا 7 کیلومتر از روستای بعدی، یعنی بایجان، به دوراهی روستای ناندل و دلارستاق در سمت چپ جادۀ اصلی می رسیم. وارد این مسیر خاکی شده و مسیر را تا رسیدن به روستای ناندل ادامه می دهیم.

مسیر شمالی از یال شمالی کوه دماوند واقع در دشت چم بن با شیبی ملایم و خاکی آغاز شده و در پی سینه کشی ملایم به جان پناه اول و در ادامه بر روی یال سیاه رنگی در میان صخره های سنگلاخی بزرگ و کوچک در فاصلۀ نزدیکی با یخچال دوبی سل، به جانپناه دوم می رسد. پس از آن، مسیر یال با قوسی به سمت شمال شرق مایل شده و از طریق صخره های آتشفشانی کوچک و بزرگ به مسیر شمال شرق متصل می شود و به قله می رسد. د ی

دسترسی به آب آشامیدنی در جبهۀ شمالی کمی مشکل تر از مسیرهای دیگر است و ممکن است برای تهیۀ آب، نیاز به ذوب کردن برف باشد.

خانۀ کوهنورد ناندل

خانۀ کوهنورد ناندل با مساحت حدود 50 مترمربع در روستای ناندل قرار دارد و در سال 1358 ساخته شد. ظرفیت آن بین 30 تا 40 نفر می باشد که دارای آب، برق، تلفن و امکانات رفاهی دیگر می باشد. از این مکان می توان به جبهۀ شمالی و شمال شرقی کوه دماوند و یال سرداغ دسترسی داشت.

 جانپناه های مسیر شمالی

در مسیر شمالی دو پناهگاه وجود دارد که به صورت فی ساخته شده اند. نخستین پناهگاه در ارتفاع 3850 متری قرار دارد که در سال 1360 ساخته شده و مجهز به دو طبقه تخت چوبی است و گنجایش 15 نفر را دارد. فشار هوا در این مکان 550 میلی متر جیوه است.

دومین پناهگاه در ارتفاع 4800 متری قرار دارد که بدون طبقه و تخت چوبی است و 15 نفر گنجایش دارد. فشار هوا در این پناهگاه 490 میلی متر جیوه است. پ ن

 مسیر  شمال شرقی

آغاز مسیر شمال شرقی، از روستای گزانه (گزنه) است. این مسیر در امتداد رودخانۀ تلخ رود و با عبور از میان باغ ها و مزارع در دشتی فراخ به چشمۀ اسپه می رسد. ادامۀ مسیر، در بالای تپه ای مرتفع در زیر قلۀ منار و روبروی درۀ یخار، به گوسفند سرا و چشمۀ معروف استله سر می رسد که مکان مناسبی برای شب مانی است. ادامۀ مسیر شیب تندی دارد که با زیکزاک های بلند پشت سر گذاشته می شود و پس از عبور از قلۀ منار به پناهگاه تخت فریدون متصل می شود. پس از ادامۀ مسیر در امتداد درۀ یخار به ارتفاع 5400 متری رسیده که با مسیر شمالی در این نقطه مشترک شده و به قله می رسد.د

پناهگاه تخت فریدون

پناهگاه تخت فریدون در کمرکش یال شمال شرقی و بر فراز خاک های زرد رنگ، در ارتفاع 4320 متری توسط گروهی از کوهنوردان دانشکدۀ فنی در سال 1355 ساخته شد که دارای طبقه های چوبی است. تمامی مصالح این بنا از سنگ است. این پناهگاه دو طبقه می باشد و آب مصرفی کوهنوردان از چشمۀ کوچکی در جناح شمالی آن تامین می شود. پناهگاه تخت فریدون گنجایش 25 نفر را دارد و در پیرامون آن امکان چادر زدن وجود دارد. این مسیر به سوی قله، پر از صخره، قلوه سنگ، برف و یخ است و دارای چشمه های زیادی است. فشار هوا در این نقطه 530 میلی متر جیوه است.

مسیر غربی

برای استفاده از مسیر غربی باید در جادۀ هراز از طریق پلور وارد جادۀ سد لار شده و از کنار تابلوی پناهگاه سیمرغ وارد جادۀ خاکی و ناهموار منتهی به پارکینگ در منطقۀ ورارو شویم. مسیر در سینه کش ملایم رودخانه ای کوچک به سمت پناهگاه سیمرغ ادامه می یابد. پس از پناهگاه سیمرغ با عبور از یخچال و از میان سنگلاخ ها و تکه سنگ ها و خاک های گوگرد، صعود را ادامه داده و با صعود از یک شیب تند سنگلاخی به قله می رسیم. ر د

قرارگاه پلور

قرارگاه پلور، در ارتفاع 2270 متری از سطح دریا، در زمین بزرگی واقع در ابتداری جادۀ سد لار، نرسیده به دوراهی رینه و به صورت سالن سوله با وسایل و تجهیزات مناسب ساخته شده است. این بنا شامل خوابگاه، سرویس های بهداشتی، دیوارۀ سنگ نوردی و پارکینگ است که توسط فدراسیون کوهنوردی کشور ساخته شده است.

پناهگاه سیمرغ

این پناهگاه در جبهۀ غربی دماوند و در ارتفاع 4200 متری قرار دارد. پناهگاه سیمرغ در سال 1372 از سنگ و آهن در دو طبقه و مساحت مفید 50 متر ساخته شده است و گنجایش 40 کوهنورد را دارد که دارای استحکام خوبی است. فشار هوا در پناهگاه سیمرغ 540 میلی متر جیوه است. پ ن 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------مسیر غربی:

 از مسیر رینه و پلور شروع شده و از جاده سد لار طی 2ساعت جاده خاکی به پارکینگ مسیر غربی که  در منطقۀ چاک اسکندر و در ارتفاع 3200  متری قرار دارد،سیر در سینه کش ملایم رودخانه ای کوچک به سمت پناهگاه سیمرغ ادامه می یابد. پس از پناهگاه سیمرغ با عبور از یخچال و از میان سنگلاخ ها و تکه سنگ ها و خاک های گوگرد، صعود را ادامه داده و با صعود از یک شیب تند سنگلاخی به قله می رسیم.

-قرارگاه پلور:

قرارگاه پلور در ارتفاع 2200 متری واقع شده است و خارج از روستای پلور است و در ابتدای جاده سد لار نرسیده به دوراهی رینه وبه صورت سالن سوله ساخته شده است.این بنا شامل: خوابگاه- سرویس بهداشتی - دیواره سنگ نوردی و پارکینگ است.

قرارگاه پلور

-پناهگاه سیمرغ:

این پناهگاه در جبهۀ غربی دماوند و در ارتفاع 4200 متری قرار دارد. پناهگاه سیمرغ در سال 1372 از سنگ و آهن در دو طبقه و مساحت مفید 50 متر به همت تعدادی از کوهنوردان ساخته شده است و گنجایش 40 کوهنورد را دارد که دارای استحکام خوبی است.

پناهگاه سیمرغ

مسیر شمال شرقی:

  از رینه به روستای گزانه و ملار، درادامۀ مسیر، در زیر قلۀ منار و روبروی درۀ یخار، به گوسفند سرا و چشمۀ معروف استله سر می رسد که مکان مناسبی برای شب مانی است. ادامۀ مسیر شیب تندی دارد که با زیکزاک های بلند پشت سر گذاشته می شود و پس از عبور از قلۀ منار به پناهگاه تخت فریدون متصل می شود. پس از ادامۀ مسیر در امتداد درۀ یخار به ارتفاع 5400 متری رسیده که با مسیر شمالی در این نقطه مشترک شده و به قله می رسد.

-پناهگاه تخت فریدون:

پناهگاه تخت فریدون در کمرکش یال شمال شرقی و بر فراز خاک های زرد رنگ، در ارتفاع 4320 متری توسط گروهی از کوهنوردان دانشکدۀ فنی در سال 1355 ساخته شد که دارای طبقه های چوبی است. تمامی مصالح این بنا از سنگ است. این پناهگاه دو طبقه می باشد و آب مصرفی کوهنوردان از چشمۀ کوچکی در جناح شمالی آن تامین می شود. پناهگاه تخت فریدون گنجایش 25 نفر را دارد و در پیرامون آن امکان چادر زدن وجود دارد. این مسیر به سوی قله، پر از صخره، قلوه سنگ، برف و یخ است و  فشار هوا در این نقطه 530 میلی متر جیوه است.

مسیر شمالی:

کیلومتر 110جاده هراز دوراهی روستای ناندل، در ادامهمسیر شمالی از یال شمالی کوه دماوند واقع در دشت چم بن با شیبی ملایم و خاکی آغاز شده و در پی سینه کشی ملایم به جان پناه اول و در ادامه بر روی یال سیاه رنگی در میان صخره های سنگلاخی بزرگ و کوچک در فاصلۀ نزدیکی با یخچال دوبی سل، به جانپناه دوم می رسد. پس از آن، مسیر یال با قوسی به سمت شمال شرق مایل شده و از طریق صخره های آتشفشانی کوچک و بزرگ به مسیر شمال شرق متصل می شود و به قله میرسد.

-خانۀ کوهنورد ناندل:

خانۀ کوهنورد ناندل در روستای ناندل قرار دارد و در سال 1358 ساخته شد.  که دارای آب، برق، تلفن می باشد. از این مکان می توان به جبهۀ شمالی و شمال شرقی کوه دماوند و یال سرداغ( شمال غربی) دسترسی داشت.

-جانپناه های مسیر شمالی:

در مسیر شمالی دو جانپناه  وجود دارد که به صورت فی ساخته شده اند. نخستین جانپناه(جانپناه 4000) در ارتفاع 3850 متری قرار دارد که در سال 1360 ساخته شده و مجهز به دو طبقه تخت چوبی است و گنجایش 15 نفر را دارد.

دومین جانپناه(جانپناه 5000) در ارتفاع 4800 متری قرار دارد که بدون طبقه و تخت چوبی است و 15 نفر گنجایش دارد.                                                                                                                                                                 اطلاعات فوق از اینترنت جمعاوری گردیده است.

                                                      نعمت اخضری  30 شهریور 1398

زنده یاد فریدون اسماعیل زاده

یازدهمین سال پرواز خلیل عبد نیکوئی

صعودهای سرعتی دیواره علم کوه در سال1367 توسط کوهنوردان همدان درطول 10روزدرعلم کوه9 صعود کامل روی مسی